In industrieën waar explosierisico’s bestaan, heeft veiligheid de hoogste prioriteit. Een van de belangrijkste hulpmiddelen voor het beheren van deze risico’s is het explosieveiligheidsdocument (EPD). Laten we eens kijken wat een EPD is, waarom het belangrijk is en wat erin moet staan.
Wat is een explosieveiligheidsdocument?
Het explosieveiligheidsdocument is een uitgebreid rapport dat laat zien hoe een bedrijf voldoet aan de veiligheidsvoorschriften en de ATEX-risico’s (Atmosphères Explosibles) op de werkplek beheerst. Het gaat niet alleen om het aanvinken van vakjes voor wettelijke vereisten, het is een cruciaal onderdeel van het beschermen van mensen in potentieel gevaarlijke omgevingen.
Waarom het EPD belangrijk is
Het EPD dient verschillende belangrijke doelen:
- Zorgt ervoor dat explosierisico’s grondig worden beoordeeld en beheerd.
- Beschermt werknemers in gevaarlijke omgevingen.
- Geeft een duidelijk beeld van explosierisico’s binnen een faciliteit.
- Laat zien dat een bedrijf zich inzet voor veiligheid en naleving van de regelgeving.
Wanneer heb je een EPD nodig?
Je moet een EPD opstellen voordat je begint te werken op een plek waar een explosieve atmosfeer kan voorkomen. Dit is geen eenmalige taak; het document moet worden bijgewerkt wanneer er belangrijke wijzigingen plaatsvinden in werkgebieden, apparatuur of procedures.
Voordat geclassificeerde zones voor het eerst worden gebruikt, moet de explosieveiligheid van de werkplek ook worden geverifieerd door competente professionals. Dit verificatieproces moet worden gedocumenteerd en opgenomen in het EPD.
Wat zit er in een EPD?
Een degelijk explosieveiligheidsdocument moet het volgende bevatten:
- Risico-inventarisatie en -evaluatie: Een grondige analyse van waar explosies zouden kunnen plaatsvinden, inclusief de waarschijnlijkheid van explosieve atmosferen en ontstekingsbronnen.
- Preventieve maatregelen: Details over hoe u explosies voorkomt en risico’s vermindert, met inbegrip van zowel technische als organisatorische acties die al zijn ondernomen en die gepland zijn voor de toekomst.
- Zone-indeling: Een indeling van gebieden die zijn geclassificeerd als explosiegevaarlijke zones op basis van de frequentie en duur van de aanwezigheid van explosieve atmosferen.
- Apparatuur en ontwerp van de werkplek: Hoe werkplekken en apparatuur worden ontworpen, bediend en onderhouden met het oog op veiligheid.
- Informatie voor werknemers: Hoe werknemers worden geïnformeerd over risico’s en veiligheidsprocedures.
- Coördinatieplannen: Als meerdere bedrijven een werkruimte delen, hoe werken ze dan samen aan veiligheid in gevaarlijke zones?
Classificatie van zones begrijpen
Een belangrijk onderdeel van het EPD is het indelen van gevaarlijke gebieden in zones. Deze zones geven aan hoe groot de kans is dat er een explosieve atmosfeer ontstaat:
Voor gassen, dampen en nevels:
- Zone 0: Altijd of gedurende lange perioden aanwezig.
- Zone 1: Kan optreden tijdens normaal bedrijf.
- Zone 2: Onwaarschijnlijk tijdens normaal bedrijf, maar als het gebeurt, zal het niet lang duren.
Voor brandbaar stof:
- Zone 20: Continue aanwezigheid of lange perioden.
- Zone 21: Waarschijnlijk tijdens normale werkzaamheden.
- Zone 22: Onwaarschijnlijk bij normale activiteiten, maar risico op korte termijn is mogelijk.
De classificatie wordt beïnvloed door factoren zoals het type explosief mengsel, ventilatieniveaus en loslaatpunten.
Ventilatie en Grade of Release
Bij het bepalen van zones moet rekening worden gehouden met het effect van ventilatie, omdat dit een grote rol speelt bij de verspreiding van brandbare stoffen. Daarnaast helpen de frequentie en de duur van het vrijkomen – bekend als de “mate van vrijkomen” – bij het bepalen van de zone-indeling. Voortdurende uitstoot komt overeen met gevaarlijkere zones (Zone 0 of 20), terwijl incidentele of kortdurende uitstoot leidt tot zones met een lager risico (Zone 1 of 2, of Zone 21 of 22).
Overwegingen voor machines en apparatuur
Als machines zich in gevaarlijke zones bevinden, moeten ze voldoen aan bepaalde veiligheidseisen, zoals de essentiële gezondheids- en veiligheidseisen (EHSR) met betrekking tot explosierisico’s. Apparatuur in deze zones moet ook voldoen aan de ATEX-richtlijn 2014/34 om ervoor te zorgen dat ze geen ontstekingsrisico vormen. Apparatuur in deze zones moet ook voldoen aan de ATEX Equipment Directive 2014/34 om ervoor te zorgen dat deze geen ontstekingsrisico vormt. Als machines ontstekingsbronnen niet volledig kunnen voorkomen, moeten er aanvullende risicobeperkende maatregelen worden genomen.
Het is belangrijk dat de apparaatcategorie op de Ex-markering overeenkomt met de zone waarin het apparaat zal worden gebruikt. Apparatuur die in het ATEX-systeem als categorie 2 is gemarkeerd, is bijvoorbeeld ontworpen voor gebruik in Zone 1 of Zone 21. Dit betekent dat de apparatuur een gemiddeld beschermingsniveau biedt dat geschikt is voor omgevingen waar af en toe een explosieve atmosfeer kan voorkomen. Een Dialight Ex Bulkhead lamp van categorie 2 is bijvoorbeeld geschikt voor installatie in deze zones en voldoet aan de veiligheidseisen voor dergelijke gevaarlijke locaties.
Dit in tegenstelling tot Categorie 1-apparatuur, die het hoogste beschermingsniveau biedt voor Zone 0 of Zone 20, waar continu explosieve atmosferen aanwezig zijn. Ervoor zorgen dat de categorie van de apparatuur overeenkomt met de aangewezen zone is essentieel voor het handhaven van de veiligheid en de naleving van de regelgeving.
Neem een kijkje in onze volledige ATEX Verlichting sectie om te zien welke apparatuur voldoet aan uw zoneringsvereisten zoals aangegeven op het EPD.
Gevaarlijke gebieden markeren
Zone-ingedeelde gebieden moeten duidelijk worden gemarkeerd met EX-borden bij toegangspunten, waar nodig. In gevallen waar slechts een deel van een gebied gevaarlijk is, kunnen vloermarkeringen (bijv. gele en zwarte strepen) helpen om deze zones te onderscheiden.
Een effectief EPD maken
Het ontwikkelen van een EPD vereist expertise op het gebied van explosiebeveiliging en volgt vaak industriële normen, zoals NEN-EN 1127-1 voor risicoanalyse en NPR 7910 voor zone-indeling. Regelmatige herzieningen en updates houden het document relevant en zorgen voor blijvende veiligheid voor werknemers en naleving van de wetgeving.
Conclusie
Het explosieveiligheidsdocument is meer dan alleen een wettelijke vereiste: het is een essentieel hulpmiddel om werkplekken veilig te houden waar explosierisico’s bestaan. Door de risico’s grondig te beoordelen, gevaarlijke gebieden te classificeren en preventieve maatregelen in detail te beschrijven, speelt het EPD een sleutelrol bij de bescherming van werknemers en faciliteiten tegen mogelijk verwoestende explosies.
Vergeet niet dat veiligheid een continu proces is. Door je EPD regelmatig te herzien en bij te werken, zorg je ervoor dat het relevant en effectief blijft voor de bescherming van je werkplek.
Over de Auteurs: Kaarn Stepanosian
